فرمائي ڇڏي. اسان کي ته الله عَزَّوَجَلَّ جي رحمت مان اُمّيد رکڻ سان گڏوگڏ ان جي خُفيه تدبير کان به هر گھڙي ڊڄندي عافيت جو سوال ڪرڻ گھرجي ۽ پنهنجي نيڪي ۽ صَدَقي يا آئنده توبه ڪرڻ جي ڀروسي تي گُناهن جو سلسلو جاري رکڻ کان پاسو ڪرڻ گھرجي۔

مُفَسّرِ شهير حڪيمُ الْاُمَّت حضر ت ِ مفتي احمد يار خان رَحْمَۃُ اللّٰه ِتَعَالٰي عَلَيه نورُالعرفان صَفحَي 376 تي سوره يوسُف جي آيت نمبر 9 جي تَحت فرمائن ٿا: توبه جي اِرادي سان گُناھ ڪرڻ ڪفر آهي۔ هڪ هنڌ تي ڪجھ وڌيڪ وضاحت ڪندي فرمائن ٿا: توبه جي اِرادي سان گُناھ ڪرڻ ڪفر آهي جو ڀلا گُناھ ۾ حرج ئي ڇا آهي؟ سڀاڻي توبه ڪري وٺنداسين، اها توبه ناهي بلڪ شريعت جو مذاق اڏائڻ آهي ۽ خدا تعاليٰ تي اَمن (يعني ان کان بي خوف ٿيڻ آهي ۽ ) اهي ٻئي ڳالهيون ڪفر آهن۔^([1])

حضرت شيخ ابنِ عَبّاد شاذلي رَحْمَۃُ اللّٰه ِتَعَالٰي عَلَيه کان منقول آهي: اهلِ معرفت چون ٿا ته اها ڪوڙي اُمّيد جيڪا ماڻهو کي مغرور ۽ عمل کان غافل ڪري، گُناهن تي دَلِير بڻائي، حقيقت ۾ اُمّيد ئي ناهي، بلڪ شيطان جي طرفان ڌوڪو ۽ فريب آهي۔ اهڙي طرح حضرت سَيدُنا معروف ڪرخي رَحْمَۃُ اللّٰه ِتَعَالٰي عَلَيه فرمايو: الله عَزَّوَجَلَّ جي اَحڪام جي نافرماني ڪندي رحمت جي اُمّيد رکڻ جهالت ۽ بيوقوفي آهي ۔^([2])

آہ! طُغیانیاں گناہوں کی          پارنیّا مِری لگا یا ربّ

نفس و شیطان ہو گئے غالب     اِن کے چُنگل سے تُو چُھڑا یا ربّ

(وسائلِ بخشش مُرمّم ،ص79)

صَــلُّـوْا عَـلَـی الْـحَبِيْـب!                                                                   صَـلَّـی اللهُ تَعالٰـی عَلـٰی مُـحَـمَّد